Interview SudPresse: "Nieuw Europa? Nee, we zien enkel waartoe ze in staat is"

Vrije vertaling

Voor Sophie Wilmès (MR) manifesteert Europa zich in moeilijke tijden en is België helemaal op de afspraak: dit heeft Poetin verrast, zegt ze.

Europa dat met een krachtige en eensgezinde stem spreekt, zonder veto's van het ene of het andere land, voor het eerst wapenleveringen, enz. Zijn we net wakker geworden in een nieuw Europa?

Nee, dit is hetzelfde Europa, maar het laat zien waartoe het in staat is. Enkele maanden geleden zou het moeilijk zijn geweest om ons voor te stellen welke catastrofe de Oekraïners nu doormaken. Zelfs al zijn er waarschuwingssignalen, dan nog weigeren wij het ergste te voorzien, wat niet wil zeggen dat wij ons er niet op voorbereiden. Een paar maanden geleden bestond er onzekerheid over het reactievermogen van Europa. Het is dus hetzelfde Europa, maar een Europa dat zich in de moeilijkste momenten manifesteert, dat in staat is tot eenheid en snel handelen, en dat ook een opmerkelijke slagkracht heeft. Dit moet voor meer dan een paar lidstaten een verrassing zijn.

Te beginnen met degene die beslist heeft om Oekraïne binnen te vallen?

Inderdaad.

Europa gaat door, er wordt zelfs gesproken over de toetreding van Oekraïne tot de Unie. Wat denkt u daarover, los van onze sympathie voor dit land, het slachtoffer van agressie?

Ik ben ervan overtuigd dat Oekraïne deel uitmaakt van de grote Europese familie. Er is sprake van een land dat wordt beschoten, aangevallen door Rusland, voornamelijk omdat het te nadrukkelijk naar Europa heeft gekeken, omdat het de weg is ingeslagen van de moderne democratie, van onze waarden, omdat het de weg is ingeslagen van hervormingen om deel uit te maken van Europa. Het toetredingsproces is lang, traag, zeer veeleisend en dit is een zeer goede zaak. We moeten dit proces en deze weg niet in twijfel trekken. Aan de andere kant moeten wij ons ervan bewust zijn dat er een manier moet zijn om onze betrekkingen te versterken totdat toetreding mogelijk is.

Bent u niet bang dat dit Europese enthousiasme door Rusland als een provocatie kan worden opgevat?

Ik analyseer het niet in termen van wat derden zouden kunnen denken, maar voor wat het is, d.w.z. in de context van de betrekkingen tussen Europa en Oekraïne. Het gaat hier om een toetredingsproces.

Er is een sterke mobilisatie, dat is waar, maar kwam de reactie van Europa niet een beetje te laat? Zouden de Oekraïners niet in een betere positie zijn geweest als we eerder hadden gehandeld?

Ik ben niet het type om de geschiedenis te herschrijven. Ik denk dat Europa, ook België, als een van de eerste landen belangrijke voorstellen deed, en de NAVO-bondgenoten, het er volledig mee eens waren.

U behoorde tot degenen die dachten dat Poetin niet het grote offensief zou lanceren dat we vandaag meemaken?

Als je kijkt naar de informatie die we tot onze beschikking hadden, was het duidelijk. Je verzamelt geen 150.000 man aan de grens zonder een bepaald doel. Er was ook de agressieve retoriek van Rusland. Maar als je dingen analyseert, doe je dat via je eigen spectrum: wat lijkt redelijk of volkomen gek? Dat wil niet zeggen dat we ons niet op het ergste voorbereidden. Dat hebben we gedaan. Maar hadden de meesten van ons verwacht dat het zou gebeuren? Dat is nog helemaal iets anders, zelfs in Oekraïne.

Gelooft u in een uitkomst die Poetin zou verhinderen zijn doelen te bereiken?

Wat ik weet is wat ik zie en wat ik heb meegemaakt, d.w.z. een Rusland dat doet alsof het wil onderhandelen en dat parallel daaraan en op slinkse wijze een oorlog voorbereidt. Onder deze omstandigheden moeten we erkennen dat de kans zeer klein is dat er in de komende dagen aan de onderhandelingstafel een oplossing zal worden gevonden. Er is een verschil tussen de woorden en de realiteit op het terrein. Zeggen dat men gaat onderhandelen terwijl men massaal steden bombardeert... Er is deze realiteit en er is een andere realiteit, die van de massale sancties, van het isolement van Rusland. Uiteindelijk is het zo dat het de diplomatie is, die een mogelijke uitweg uit een oorlog is. De partijen mogen dit nooit opgeven, nooit.

Maar de diplomatie loopt achter …

De diplomatie behoudt in theorie al haar rechten, maar in de praktijk zien wij dat zij achter de realiteit aanloopt die ons en vooral de Oekraïners wordt opgelegd. Wij wachten tot de diplomatie weer op de voorgrond kan treden.

Hoe reageert u op de Russische beschuldigingen dat Europa en de NAVO, vanwege hun expansiedrang, ook verantwoordelijk zijn voor het veronachtzamen van hun veiligheidsbelangen?

Dat is ongehoord. Je reageert niet op een gebrek aan begrip voor een dergelijk verzoek door een bevolking te vermorzelen.

Is het doel van de sancties om de Russische economie in te laten storten om de Russen weg te duwen van Poetin? Zolang hij Rusland leidt, zal hij als een paria worden beschouwd en zijn land ook?

Het doel van sancties is altijd om gedrag te veranderen, het maakt deel uit van de afschrikking. Als het gedrag niet verandert, moet je consequent zijn met wat je hebt aangekondigd. Met deze ongekende sancties, die aansluiten bij de dramatische situatie in Oekraïne, treden wij krachtig en vastberaden op om Rusland tot naleving te dwingen (...) Buiten Poetin is het in de eerste plaats het gedrag van een autoriteit dat aan de kaak wordt gesteld. Als een andere Russische leider hetzelfde gedrag zou vertonen, zou dat niets veranderen aan onze sancties. Indien de Russen zouden besluiten de vijandelijkheden te staken, maar Oekraïne in brand zouden laten staan of indien zij daar zouden blijven, zou dat niets veranderen aan onze sancties, die de bijzondere eigenschap hebben dat zij ook op zeer lange termijn kunnen worden toegepast. Maar dat is niet het doel. Het doel is terug te keren naar een aanvaardbare situatie.

De Amerikaanse president Joe Biden noemde Vladimir Poetin een dictator. Zou u dit taalgebruik ook hanteren?

Ik zou daar geen probleem mee hebben. Wanneer de heer Biden spreekt, wordt elk woord gewikt en gewogen: hij richt zich tot de Amerikaanse natie, maar ook tot de wereld en dus ook tot de Russen. We zien dat het taalgebruik steeds scherper wordt, maar het staat in verhouding tot de ongekende agressie die Rusland pleegt.

Kernenergie: “Rusland wil paniek zaaien”

Poetin heeft met de nucleaire dreiging geschermd: stoer gedoe of een reëel risico?

Dergelijke verklaringen mogen nooit lichtvaardig worden opgevat. Het is duidelijk dat men de Europese bevolking wil intimideren en in paniek brengen, terwijl de informatie die wij ontvangen niet verontrustend is en niet wijst op een dreigend probleem in dit verband.

Niet in paniek slaan is uw boodschap aan de bevolking?

Absoluut. Je moet het hoofd koel houden tegenover een individu met een harde en oorlogszuchtige retoriek. Paniek zaaien is waar de Russen op uit zijn... En dit betekent niet dat de NAVO of Europa niet alert zijn op alles wat door Rusland wordt gezegd en gedaan. Wij zijn niet onwetend en niet naïef. Maar ik snap dat dit zwaar kan zijn. Ik ben een mama en mijn 13-jarige dochter heeft me hiernaar gevraagd. Ik heb haar dit ook uitgelegd.

En u hebt ook een boodschap voor degenen die gehoor geven aan de oproep van de Oekraïense autoriteiten en daar willen gaan vechten?

Mijn antwoord zal voorzichtig zijn, want ik heb om een juridische analyse gevraagd van de gevolgen van het reageren op dit soort oproepen. Ik begrijp de wens om een volk te verdedigen dat ten onrechte wordt aangevallen, maar tegelijkertijd is onze boodschap duidelijk: ga niet naar Oekraïne! De Belgische staat komt in belangrijke mate tegemoet aan de eisen van Oekraïne: militaire en civiele steun, financiële steun, materiële steun, verschrikkelijke en nooit eerder geziene sancties tegen Rusland (en Wit-Rusland), om het land op alle niveaus te isoleren.

“Het zou een vergissing zijn om hier niet alle lessen uit te trekken”

De Belgische bedrijven zullen te lijden krijgen onder de sancties tegen Rusland en de Russische tegensancties. Na Covid kan dit een nieuwe klap zijn voor hen, voor onze economie en voor de staatskas. Het lijkt wel of we hier niet uit geraken?

We redden het en we zullen het altijd redden. Ik ben mij zeer bewust van deze opeenvolging van catastrofale gebeurtenissen, en in de eerste plaats voor Oekraïne, dat wil ik toch even herhalen. Ik begrijp de ongerustheid van onze burgers over de ernst van de gebeurtenissen en over het feit dat wij net een periode achter ons laten waarvan wij dachten dat die onvoorstelbaar was. Ik ben moeder en ik zie dat dit weegt op de bevolking in het algemeen, maar ook op jongeren. We moeten hier goed op letten. Dit gezegd zijnde, zullen de sancties economische gevolgen hebben, maar de eerste economische gevolgen voor Europa dat is de oorlog die de Russen in Oekraïne hebben ontketend. In Europa hebben we waarden en laten we iedereen die het maar horen wil, zien dat er rode lijnen zijn die niet mogen worden overschreden. Wat zou ons er anders van weerhouden te denken dat Europa zwak is?

Hoe kan de Oekraïense crisis het energiedossier en de geleidelijke afschaffing van kernenergie in ons land beïnvloeden?

Dit heeft invloed. Je moet wel blind zijn om niet te zien dat de energie-onafhankelijkheid, de bevoorradingszekerheid en de prijzen alle beïnvloed worden door geopolitieke ontwikkelingen. Hoe meer je afhankelijk wordt van een land dat in geopolitiek opzicht geen betrouwbare partner is, hoe meer je jezelf in een potentieel netelige situatie brengt, zoals we vandaag zien. Naar mijn mening zou het een vergissing zijn om hieruit niet alle lessen te trekken op Europees of Belgisch niveau.

Staat de MR nu minder alleen in zijn pleidooi voor de verlenging van kernenergie na 2025, afgaande op wat u tijdens uw vergaderingen gewaarwordt?

Ik weet niet of dit iemand van gedachten zal doen veranderen. Ik wil geen politieke weddenschappen afsluiten over zo'n belangrijk en ernstig onderwerp als oorlog. Er zijn verklaringen in de pers waaruit blijkt, en ik ben voorzichtig, dat er meer is dan alleen vragen die door bepaalde partijen zijn gesteld. We gaan dit debat intern voeren.

Entretien - Didier Swysen

© SudPresse