Ronde tafel over Vrouwen, Vrede en Veiligheid

Bedankt aan speciaal vertegenwoordiger Fellin en ambassadeur Gupta, voor het organiseren van dit evenement. Ik kan me geen NAVO-top voorstellen zonder een goede discussie over vrouwen, vrede en veiligheid, en wie kunnen ons daar beter doorheen leiden dan jullie? Ook bedankt aan alle deelnemers voor hun inzichtvolle opmerkingen.

Mijn land is altijd een groot voorstander geweest van de 1325-agenda en is nu al bezig met de uitvoering van het 4e nationale actieplan voor vrouwen, vrede en veiligheid. Dit plan heeft als leidraad gediend voor onze acties op nationaal en internationaal niveau.

Het volgt een zeer fundamenteel principe: vrouwen spelen een belangrijke rol bij het de-escaleren van conflicten en bij vredesopbouw: ze moeten aan de onderhandelingstafel plaatsnemen als we duurzame vrede willen opbouwen. Bij alle aspecten die met vrede te maken hebben, moet rekening worden gehouden met een zinvolle participatie van vrouwen.

Dit is in de geschiedenis al vaker aangetoond. Een van de bekendste voorbeelden was in 2011 op de Filippijnen. Moslimvrouwen, geholpen en getraind door VN-Vrouwen, voerden onderhandelingen met het Moro Islamic Liberation Front. Twee van hen werden opgenomen in het onderhandelingsteam met de Filipijnse regering. Een jaar later slaagden ze erin een einde te maken aan een van de langst durende conflicten ter wereld (bijna 40 jaar).

Recenter nog heeft een grootmoeder-onderhandelaar het geweld een halt toegeroepen en gijzelaars bevrijd in Ituri, DRC, een van de meest door oorlog verscheurde regio's van Afrika. Pétronille Vaweka won vorig jaar de “Women building peace award”.

Laat me een paar woorden met jullie delen over haar methode, die altijd dezelfde was, zei ze. Ze kijkt strijdende partijen rustig in de ogen. Ze spreekt respectvol maar krachtig tot delen van hun ziel die zich traditionele waarden en de stem van hun moeders herinneren. Willen ze altijd in oorlog leven? Hoe verwachten ze, met geweld dat hen alleen maar verder isoleert, een toekomst voor zichzelf op te bouwen en vrede voor hun eigen kinderen?

“Ik begin met deze mannen niet als vijanden te zien, maar als mensen. Ze willen iedereen hun kracht laten zien, maar velen zijn gewelddadig geworden uit wanhoop of angst. Ik luister naar hun verhalen. En uiteindelijk “begrijpen deze mannen dat ik risico's heb genomen om met hen te komen praten, en ze respecteren me”.

Pétronille heeft onlangs gewerkt als trainer in conflictbeheersing in het kader van de inspanningen van de DRC en de Verenigde Naties om door oorlog geteisterde gebieden in het land te stabiliseren. Vorig jaar richtte ze “Femmes Engagées pour la Paix en Afrique” (Vrouwen die zich inzetten voor vrede in Afrika) op.

Om terug te komen op de NAVO-agenda inzake Vrouwen, Vrede, Veiligheid (WPS): ik ben blij dat het nieuwe NAVO-beleid inzake vrouwen voor vrede en veiligheid, dat tijdens deze top door onze leiders zal worden aangenomen, een ambitieus en uitvoerbaar document is.

We willen het belang benadrukken van volledige, gelijkwaardige en betekenisvolle deelname van vrouwen, van gender responsief leiderschap en van horizontaal draagvlak voor deze agenda binnen de gehele organisatie. Het belangrijkste doel moet nu zijn om dit WPS-beleid volledig te integreren in de drie kerntaken van de NAVO.

We moeten ook onze contacten met onze partners intensiveren om ervoor te zorgen dat zij zich achter dit beleid scharen.

En natuurlijk hebben we een robuust actieplan nodig dat wordt ondersteund door de nodige financiële en personele middelen. Het werk aan dit actieplan, waarmee we later dit jaar zullen beginnen, zal voor ons van cruciaal belang zijn.

Want zonder dit plan zou ons nieuwe beleid wel eens bij goede bedoelingen kunnen blijven.

Onze actie is nog zo noodzakelijk omdat ik helaas moet vaststellen dat vrouwen en meisjes wereldwijd te maken krijgen met afnemende veiligheid en zekerheid. Van Oekraïne tot Afghanistan, van de Democratische Republiek Congo tot Myanmar, de prevalentie van seksueel en gender gerelateerd geweld, inclusief conflict gerelateerd seksueel geweld, vraagt om onze aandacht.

Om ons engagement te illustreren, wil ik enkele voorbeelden met jullie delen van wat België doet.

We zijn op dit moment een resolutie aan het indienen bij de Mensenrechtenraad over technologisch gefaciliteerd gender gerelateerd geweld. En we vertrouwen erop dat we hierbij op jullie steun kunnen rekenen.

In het kader van ons voorzitterschap van de EU, dat we net hebben afgesloten, hebben we samen met de Europese Unie een Taskforce gewijd aan WPS georganiseerd, met speciale aandacht voor de Sahel-regio.

In Oekraïne hebben we een vrijwillige bijdrage van 1 miljoen euro toegekend aan het VN-team van experts inzake de rechtsstaat en seksueel geweld in conflicten.

We hebben ook het Humanitarian and Peace Trust Fund van de VN gesteund, dat het vrouwelijk maatschappelijk middenveld ondersteunt, met een bijdrage van 600.000 euro gericht op Oekraïne en Moldavië.

Op het Afrikaanse continent werkt ons Egmont Instituut al jaren aan programma's voor vrouwelijk leiderschap in landen als Niger, Senegal en de DRC. Ik had de kans om zelf actief deel te nemen en een zeer ontroerende diploma-uitreiking in Kenia bij te wonen.

Via deze programma's dragen we bij aan de ontwikkeling van vaardigheden en competenties van leidinggevende vrouwen die werkzaam zijn in belangrijke sectoren, waaronder die van vrede en veiligheid. Dit zijn slechts een paar voorbeelden om onze betrokkenheid te illustreren.

Voordat ik afsluit, wil ik kort ingaan op de situatie in Afghanistan, waar vrouwen lijden en uit de publieke ruimte verdwijnen. Ondanks de beperkte resultaten moet de recente bijeenkomst in Doha gezien worden als een kans om de aandacht van de wereldgemeenschap te vestigen op het lot van Afghaanse vrouwen en meisjes. We mogen ze niet in de steek laten

Sinds de terugkeer van de Taliban heeft België resoluut zijn steun aan vrouwen en meisjes in het land voortgezet, via multilaterale agentschappen zoals VN-Vrouwen, maar ook door rechtstreekse steun aan lokale maatschappelijke organisaties.

België financiert onder andere “opvanghuizen” voor vrouwenrechtenactivisten in Afghanistan, waar vrouwelijke activisten en hun families een toevluchtsoord kunnen vinden als ze worden aangevallen en waar ze een relocatieproject kunnen opstarten.

Hun situatie lijkt soms hopeloos, maar het is onze collectieve plicht om voor hen in actie te blijven komen.

Beste collega's

Ik ben ervan overtuigd dat de NAVO en haar partners een leidende rol moeten spelen in de agenda voor vrouwen, vrede en veiligheid. We hopen dat WPS een prominente plaats zal blijven krijgen op de NAVO-toppen, met alle bondgenoten aan tafel.

Jullie kunnen erop rekenen dat ik in die richting zal blijven werken. Dank jullie wel.