Raad van de Ministers van Europese Zaken van 14 december: conclusies

Vandaag, dinsdag 14 december, zijn vice-eersteminister en minister van Europese Zaken Sophie Wilmès en haar collega-ministers bijeen gekomen in Brussel voor een Raad Algemene Zaken. Ze hebben daarbij onder meer de agenda van de Europese Raad (16 december) voorbereid en hadden het verder over het uitbreidings-, stabilisatie- en associatieproces en de Artikel 7-procedure tegen Polen en Hongarije.

Voorbereiding Europese Raad

• Covid-19

De Raad Algemene Zaken heeft het agendapunt over COVID-19 voorbereid, dat één van de kernthema’s zal worden op de Europese Raad van 16 december. De focus zal daarbij onder meer liggen op de Omikron-variant, die zorgwekkend is. Voor ons land is het daarom van groot belang dat lidstaten aan doorgedreven genoomsequencing doen om zo snel mogelijk over sluitende wetenschappelijke gegevens te beschikken.

Sophie Wilmès: “Om ons ervan te verzekeren dat de maatregelen ter bestrijding van de verspreiding van Omikron een  maximale impact hebben, en om de goede werking van de interne markt en het vrij verkeer van personen te garanderen, is coördinatie op EU-vlak onontbeerlijk.”

België wenst dan ook een snelle aanname van de gewijzigde Raadsaanbevelingen 912 (reizen naar de EU) en 1475 (reizen binnen de EU) door de lidstaten. België kan zich vinden in onder meer een gewijzigde geldigheidsduur van vaccinatiecertificaten van 9 maanden vanaf het voltooien van de eerste vaccinatiereeks, en een verplichte PCR-test vóór vertrek voor alle reizigers uit derde landen.

Voor ons land moet de vaccinatiegraad in de EU verder stijgen. “De derde (booster)dosis voor de hele bevolking dient daarbij als wapen”, aldus Sophie Wilmès. Daarnaast is vaccintwijfel een bezorgdheid die een doelgerichte oplossing op maat vergt.

Verder werd ook gesproken over vaccinatie in  de wereld. Sophie Wilmès: “Met de donatie van ruim 350 miljoen doses hebben de EU, de EU-lidstaten en de financiële instellingen hun ambitie voor dit jaar ruim overschreden. Toch is de kloof tussen de intenties en de realiteit op het terrein te groot. Willen we tegen medio 2022 een mondiale vaccinatiegraad van 70 procent halen (het objectief van de G20), dan moeten we méér doen. Dan moeten we onder meer ook de gezondheidssystemen versterken en lokale productiecapaciteit ondersteunen.”

• Energieprijzen

Verder heeft de Raad ook het agendapunt rond de evolutie van de energieprijzen behandeld, op basis van de half november verschenen eerste resultaten van de onderzoeken naar de werking van de gas- en elektriciteitsmarkt en het functioneren van het Europees systeem voor emissiehandel. Ons land heeft sinds het begin van de crisis rond de energieprijzen benadrukt dat er rekening moet worden gehouden met de sociale en economische gevolgen, met name voor kwetsbare burgers en KMO’s, en dat die gevolgen moeten worden verzacht, zowel op korte als op lange termijn. “De hoge energieprijzen en hun impact op burgers en bedrijven blijven ons zorgen baren en ons handelen sturen. België is van mening dat het nuttig is na te denken over de huidige werking van de elektriciteitsmarkt en prijsmechanismen, en daarbij aandacht te besteden aan de eventuele gevolgen van marktinterferentie. Daarnaast – zoals gisteren al aangegeven in de marge van FAC en bevestigd in de non-paper van de Commissie – is ook de geopolitieke dimensie van vitaal belang: de Europese weerbaarheid en energiezekerheid vergroten door het diversifiëren van energieleveranciers en -bronnen en het verminderen van afhankelijkheden van fossiele energiebronnen via energietransitie.

• Migratie

Wat migratie betreft, zal de Europese Raad zich richten op de externe aspecten ervan, zoals actieplannen, aandacht voor de volledige migratieroutes, terugkeer en sterke buitengrenzen. Sophie Wilmès: “Daarnaast moet ook aandacht zijn voor de interne aspecten van migratie. België is voorstander van de beperking van secundaire bewegingen binnen de EU, maar ons land is ook bereid deel te nemen aan een structureel solidariteitsmechanisme. Naast partnerschappen met landen van oorsprong achten wij het van belang vooruitgang te boeken rond terugkeer en overnameakkoorden, en er tegelijkertijd voor te zorgen dat fundamentele rechten in alle fasen van het migratieproces worden gerespecteerd.”  België pleit ook voor een efficiënte bestrijding van smokkelnetwerken op basis van het hernieuwde EU-actieplan tegen de smokkel van migranten.

• Veiligheid en Defensie

Wat het punt veiligheid en defensie betreft, is ons land, zoals al vaker benadrukt bij monde van z’n vicepremier, ingenomen met het ambitieniveau van het strategisch kompas, dat door de Europese Raad op gezette tijden moet worden aangepast en opgevolgd. “We verwachten dat de Commissie en EDEO begin 2022 ambitieuze voorstellen zullen doen om het Kompas te voltooien en een traject uit te stippelen op middellange tot lange termijn.”

België is ook voorstander van een zo spoedig mogelijke aanname van een derde gezamenlijke verklaring EU-NAVO om het belang van deze samenwerking aan te tonen, aangezien een sterkere Europese defensie de NAVO alleen maar ten goede kan komen.

Uitbreidings-, stabilisatie- en associatieproces

De Raad is ingegaan op de voortgangsrapporten van de Europese Commissie over het uitbreidingsbeleid en het stabilisatie- en associatieproces in de Westelijke Balkan. Raadsconclusies zijn aangenomen, wat ons land verheugt.

Sophie Wilmès: “De EU moet de boodschap geven dat het uitbreidingsperspectief voor de landen van de Westelijke Balkan behouden blijft, maar zonder shortcuts en op basis van verdienste, namelijk fundamentele hervormingen inzake rechtsstaat en mensenrechten.”

Wat Servië betreft, is er consensus in de Raad om 4 nieuwe onderhandelingshoofdstukken te openen inzake klimaat, milieu, energie en transport (de zogenaamde “Green Cluster”), als erkenning van de – weliswaar prille – vooruitgang in de hervormingsagenda met betrekking tot de rechtsstaat. Sophie Wilmès, uit naam van de Benelux: “We zijn verheugd over de aanneming van de grondwetswijzigingen door het Servische parlement, waardoor de weg wordt geëffend voor een onafhankelijker rechterlijke macht. We verwachten dat Servië op dit elan verder zal gaan, met meer tastbare resultaten, onder meer op vlak van de bestrijding van corruptie en georganiseerde criminaliteit en vrije en onafhankelijke media.”

Rechtsstaat in Polen – Uniewaarden in Hongarije

Na de hoorzittingen rond Polen en Hongarije in het kader van de Artikel 7-procedure in juni, opteerde het Sloveense voorzitterschap nu voor het geven van een stand van zaken. Zoals de voorbije maanden al vaak onderstreept, hecht België veel belang aan deze problematiek.

Wat Polen betreft, betreurt ons land dat de laatste maanden duidelijk is gebleken dat de toestand van de rechtsstaat niet is verbeterd, wel integendeel, met als notoir voorbeeld het Pools Grondwettelijk Tribunaal dat 2 artikels van het EU-Verdrag in strijd verklaarde met de Pools rechtsorde. België roept Polen op alle vonnissen die tegen hen zijn uitgesproken, onverwijld uit te voeren. Zolang de schendingen van de rechtsstaat voortduren, is ons land van mening dat de artikel 7-procedure tegen Polen regelmatig op de agenda van de Raad moet worden geplaatst, bij voorkeur in de vorm van een hoorzitting.

Dat laatste geldt ook voor Hongarije. Want ook wat Hongarije betreft, ziet ons land een regressie op meerdere domeinen. Eén daarvan is de homofobe wet van juni 2021, waartegen 18 lidstaten zich op initiatief van België verenigd hebben. De wet is nog altijd van kracht. Ook blijkt uit het recente Rechtsstaat-rapport van de Commissie dat het pluralisme van de media er verder op achteruit is gegaan. Ons land roept Hongarije op de vele gebreken in verband met de rechtsstaat te remediëren en scrupuleus alle arresten van het Europees Hof van Justitie uit te voeren.