Interview Le Soir: “We hebben voorzien om de kerncentrales langer open te houden indien er een probleem was. Er is een probleem.”

* Vrije vertaling *
 

Voor de vice-eersteminister van MR, “moeten we tegelijkertijd werken aan de ontwikkeling van de gascapaciteit en aan kernenergie”. Want: "Plan A is niet haalbaar. Dat weten we.”

Op federaal niveau zou deze week cruciaal zijn voor het nucleaire dossier... maar misschien toch niet zo erg, volgens Sophie Wilmès. "Ik denk niet dat we deze week over alles een definitieve beslissing moeten nemen", verklaart de vice-eersteminister van de MR. "Maar we willen ook geen inertie," waarschuwt ze, "want dat komt de Belgen en de bevoorradingszekerheid niet ten goede”. Zij wil ook af van de binaire visie van "plan A of plan B", en gaat dus voor de verlenging van twee kerncentrales en dringt er bij de regering op aan de nodige maatregelen te nemen om dit mogelijk te maken.

"Vandaag", zo stelt zij, "is het duidelijk slecht gesteld met het CRM (capaciteitremuneratiemechanisme). Wij weten al meer dan anderhalve maand dat er grote onzekerheden verbonden zijn aan het CRM, na de weigering van de vergunning voor de nieuwe gascentrale in Vilvoorde, maar dat niet alleen. We weten nu dat we niet de befaamde bevoorradingszekerheid hebben die we op 1 november 2021 wilden. Dat is een probleem. En we hebben gezegd dat als er een probleem was, we moesten werken aan de verlenging van de kerncentrales. Hoe langer we wachten, hoe moeilijker het zal zijn om dit vangnet te gebruiken. We moeten eraan werken, en dat is technisch en wettelijk mogelijk.”

Ondanks wat Engie zegt?

Wij zijn ervan overtuigd dat het nog steeds mogelijk is. Er zijn zeker obstakels, maar die kunnen worden overwonnen.

Voor mij is het trouwens een vergissing te beweren dat we het een of het ander nodig hebben, plan A of plan B, het is het een én het ander: we zullen zowel kernenergie als gas nodig hebben. Wij kunnen geen risico nemen wat de bevoorradingszekerheid betreft. En plan A alleen is beladen met veel te veel onzekerheden. Want het is niet alleen Vilvoorde: afgezien van het feit dat de CO2-productie catastrofaal is, worden er ook al beroepen aangekondigd tegen andere productiecapaciteiten en is er het fundamentele probleem van de energieonafhankelijkheid.

Ik ben minister van Buitenlandse Zaken, ik zie wat er om ons heen gebeurt. Europa is afhankelijk van gas en Rusland is Europa's belangrijkste leverancier. Ik heb een verslag van ACER, de vereniging van Europese regelgevende instanties, waarin over de gasprijs wordt gezegd dat de volatiliteit vooral wordt beïnvloed door de geopolitieke onzekerheid. De Nederlanders en de Fransen hebben niet beslist om af te zien van hernieuwbare energiebronnen, maar wel om deze te combineren met kernenergie, om zo hun energieonafhankelijkheid te waarborgen.

En in ons geval, moeten we dus afstappen van het schema plan A of plan B en voor beide gaan?

Wij moeten werken aan de ontwikkeling van de gascapaciteit, die wij nodig zullen hebben, en tegelijkertijd aan kernenergie, het vangnet. Want plan A is niet haalbaar, dat weten we. Daarom moeten we aan kernenergie werken. En dat is tot nu toe nog niet gebeurd. Wij kunnen blijven proberen de gasvoorziening veilig te stellen, maar we weten dat we alternatieven zullen moeten vinden. Daarom vraag ik dat we ons voorbereiden op de verlenging van de kerncentrales, dat wij in staat zijn die te activeren. Om dit mogelijk te maken, moet er heel wat gebeuren.

Dat betekent?

Ten eerste, de tijdlijn bestuderen: wanneer ben ik bereid om de centrales te verlengen en hoe kan ik op tijd klaar zijn? Wat is mijn to-do lijst? Ik moet overleggen met Europa, met het FANC, met Engie, ik moet mijn juridische grondslagen voorbereiden. Deze oefening, deze identificatie, heeft de regering nog niet uitgevoerd. We betreuren dit. Ik wil dat we vooruit gaan. En ik heb niet het gevoel dat er een sterke mobilisatie voor is. Het is duidelijk dat we aan het spartelen te zijn. We proberen creatieve oplossingen te vinden, maar er is momenteel geen enkele oplossing die 100% zekerheid garandeert voor de energiebevoorrading. We hollen achter de feiten aan, maar het is nog niet te laat. We moeten wel opschieten.

Is de MR de enige die dit wil?

We zien dat de situatie evolueert. Er zijn de verklaringen van Petra De Sutter (Groen, "de verlenging van de kerncentrales is niet uitgesloten") en van Vincent Van Peteghem (CD&V, "geen enkele piste werd al uitgesloten"). Maar is er daarom een duidelijke afspraak over de activering? Nog niet.

Deelt u de ambitie om op termijn de kernuitstap uit te voeren ?

Wij mogen onszelf geen capaciteit ontzeggen zolang wij niet het volledige veilige plan op tafel hebben liggen. We werken nu al maanden alleen maar aan 2025-2026, en dat is niet de goede weg. Neem nu het zopas gepubliceerde rapport van de Universiteit Antwerpen: daarin wordt gesteld dat de kernuitstap een verdrie- of verviervoudiging van de CO2-uitstoot betekent - en wij willen niet dat de Belgen de rekening van de CO2-uitstoot moeten betalen, noch de extra kosten trouwens; namelijk een verhoging van de totale jaarlijkse kosten met een derde in combinatie met een sterke afhankelijkheid van de invoer van elektriciteit. De conclusie van de studie luidt dan ook dat de kernuitstap niet wenselijk is in de huidige Belgische situatie.

MR "Crucke's tekst stemde helemaal niet overeen met ons politiek engagement".

De MR werd opgeschrikt door de "affaire Crucke", rond het belastingdecreet van de minister, aangevallen door liberale parlementsleden. Uw mening over deze episode?

Mijn mening is: het is jammer! Ik denk dat dit voorkomen had kunnen worden. In contact staan met de parlementsleden, aanvoelen wanneer de zaken bijzonder moeilijk liggen of helemaal niet in de lijn liggen van ons partijproject, dat had volgens mij moeten gebeuren.

Heeft minister Crucke dat niet genoeg gedaan?

Inderdaad. En dat is waarom er zo'n hevige verontwaardiging was. De realiteit is dat deze tekst in het geheel niet beantwoordt aan ons politiek engagement, maar bovendien uiteraard sterk werd bekritiseerd door de parlementsleden, die dit hebben aangegrepen. Het is niet abnormaal dat onze voorzitter dan tracht na te gaan hoe rekening kan worden gehouden met iets dat een probleem is voor de partij, voor onze parlementsleden en voor de Waalse regering. Aangezien de stabiliteit van de regering in twijfel werd getrokken, is de keuze die we hebben gemaakt niet abnormaal.

U zegt dat de tekst van minister Crucke niet overeenstemde met de ideologische standpunten van de partij?

Absoluut.

Wij zijn nooit voorstander van een belastingverhoging. Bovendien werd er een standpunt ingenomen rond de schenkingen. Een standpunt dat niet past in onze visie: wij vinden het niet abnormaal dat een bejaarde een schenking doet aan iemand in zijn familie.

Het is toch nogal erg voor een minister om een tekst in te dienen die "niet overeenstemt met het partijstandpunt"?

Als u probeert zijn actie te kwalificeren en te veroordelen, zal ik daar niet aan meedoen. Deze episode is voorbij en ik zie het nut niet in om er iets aan toe te voegen. Wat echter gezegd moet worden is dat dit voorkomen had kunnen worden en dat, ja, parlementsleden deelnemen aan het democratisch debat en dat er een besluit moest worden genomen dat gericht was op de stabiliteit van de regering, wat de voorzitter heeft gedaan omdat het zijn plicht was. Nu gaan we verder. Maar denken dat de parlementsleden deze tekst vonden passen bij waar ze voor staan, nee.

Zijn er twee MR's?

Nee, er zijn geen twee MR's. Er is één MR, één voorzitter en één lijn.

Jean-Luc Crucke heeft gezegd dat hij conclusies zou trekken uit deze terechtwijzing. Vreest u dat hij ontslag zal nemen?

U moet hem vragen wat hij bedoelde.

Heeft hij intern geen verantwoording afgelegd?

Nee.

Overlegcomité “We mogen de aandacht niet laten verslappen”

Wat kunnen we verwachten van de vergadering van woensdag?

Ik kijk uit naar het rapport van de experten, maar ik ben al tevreden dat we terug in een klassieker ritme zitten. Overhaast een Overlegcomité organiseren is nooit een goed signaal.

Vooral wanneer het is om de N-VA te plezieren... heeft Jan Jambon u geërgerd?

Ja, ik verberg niet dat het laatste Overlegcomité erg moeilijk was. Niet iedereen zat op dezelfde golflengte over de maatregelen die werden genomen. Maar, in plaats van te klagen over het vorige Overlegcomité ga ik er liever van uit dat de komende vergadering goed is voorbereid. Dit gezegd zijnde, deze vergadering vindt plaats op een bijzonder moment. Wij wisten dat het probleem van Omikron eraan zat te komen, maar zien nu al op het terrein hoe besmettelijk deze variant is en welke problemen dit zou kunnen veroorzaken. Het is een illusie te denken dat we in een periode van langdurige verbetering zitten.

Geen mirakel voor de restaurants, die na 23 uur willen openblijven?

Laten we de rapporten afwachten alvorens een standpunt in te nemen. Voor de MR moeten we, wanneer het kan en van zodra het kan, onze vrijheden kunnen terugkrijgen.

Maar de stemming is eerder om de vrijheden in te perken door een verplichte vaccinatie …

Er is een rapport gevraagd aan het Coronacommissariaat, dat een advies moet uitbrengen over het wetenschappelijk belang. Het moet ook een antwoord geven op de juridische en ethische vragen in verband met verplichte vaccinatie. Zolang we dit rapport niet hebben, is het moeilijk om een oordeel te vellen. Aan de andere kant weet ik dat ik geen maatschappij wil waarin de gevaccineerden steeds meer tegenover de niet-gevaccineerden komen te staan. Ik wil ook niet in een hypocriete maatschappij leven. Ofwel is er een vaccinatievrijheid, waar iedereen gebruik van kan maken. Ofwel is er een vaccinatieplicht en moet men zich daaraan houden.

De gezondheidspas is verlengd. Kan een liberaal daarmee leven?

Niemand wil in een pasjesmaatschappij leven. Net zomin als in een coronamaatschappij trouwens. Maar Covid is er wel natuurlijk. Je kunt kiezen om het te negeren, maar het is er. Natuurlijk is het inperken van vrijheden een zeer moeilijke zaak voor mijn partij. Onze instemming is pragmatisch omdat wij daardoor een aantal sectoren, zoals de horeca, kunnen openlaten. Als eerste minister moest ik maatregelen nemen waar ik niet blij om was. Maar ze waren nodig.

Hebben we de vaccinatie overroepen?

Men heeft gezegd dat het de Heilige Graal was, de sleutel tot alle vrijheden. Wij beseffen nu dat het niet dé sleutel is, maar een van de sleutels. Dit verandert niets aan het feit dat vaccinatie essentieel blijft.

Heeft de politiek zich vergist?

Een van de lessen van het virus en zijn varianten voor het politieke niveau is dat we nederig moeten zijn. Ik denk niet dat we ons vergist hebben. We moeten lagen van bescherming toevoegen. Er is geen absolute waarheid. Dat is er nooit in het leven. Met covid moeten we voortdurend bijsturen. Al u zich niet aan het virus wilt aanpassen, geen probleem hoor, dan zal het virus zich daar zelf wel mee bezighouden.

Is de barometer het juiste instrument om ervoor te zorgen dat de maatregelen worden nageleefd?

Het hangt allemaal af van de situatie en van wat je verstaat onder barometer. Aanvankelijk was er een kleurensysteem dat zeer precieze maatregelen impliceerde. Uiteindelijk zijn we overgegaan op alarmniveaus, zonder precieze maatregelen. Ik ben altijd van mening geweest dat we zowel waarschuwingsniveaus als duidelijke maatregelen nodig hebben die iedereen in staat stellen zich aan te passen.

Moeten we de bubbels weer invoeren?

Ik ben daar niet voor. Iedereen verstaat hoe belangrijk het is om het aantal contacten te beperken. Ik ben meer bezorgd over de cijfers van het boostervaccin. Sorry, maar we hadden op tijd moeten beginnen om vandaag tegen de situatie opgewassen te zijn.

Uw boodschap voor de feesten?

Ik pleit voor voorzichtigheid. Voorzichtigheid die gepaard kan gaan met echte momenten van ontspanning, veiligheid en samenzijn. Ik ga geen advies geven over het aantal mensen rond de tafel, dat is niet mijn taak. Maar Omikron is aanwezig en we zien de lockdown in Nederland, Londen dat de noodtoestand afkondigt. We kunnen onze aandacht niet verslappen.

Interview- Maxime Biermé, Martine Dubuisson

© Le Soir