Interview L'Écho: "Wat de kernuitstap betreft, mogen we geen oogkleppen opzetten"

* Vrije vertaling *

Op de vraag wie de staatsbegroting het best beheert, de Zweedse coalitie of Vivaldi, moet Sophie Wilmès lachen. "Dat is een strikvraag, want ik was minister in beide regeringen, dus ik zal het erbij houden dat de twee regeringen het goed hebben gedaan. De vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken geeft wel toe dat er nog veel werk is om dit politieke akkoord in concrete maatregelen om te zetten. Te beginnen met druk uit te oefenen op de sociale partners.

Welke liberale accenten zitten er in dit akkoord?

De begroting is opgebouwd rond werkgelegenheid, met de nadruk op het creëren van jobs, mensen aan het werk krijgen en weer aan het werk krijgen. België telt momenteel 300.000 werklozen voor 150.000 vacatures. Het zou een fundamentele fout zijn niet in te zien dat dit een reëel probleem is. Op het gebied van opleiding zullen we niet slagen als de gewesten niet even vastberaden zijn om vooruitgang te boeken. Wat ziekte-invaliditeit betreft, is het niet de bedoeling zieke mensen aan het werk te zetten. Het gaat om mensen die meer dan twee jaar afwezig zijn wegens ziekte, voor wie wij voorstellen om af te stappen van deze "on/off"-logica. Daarvoor responsabiliseren we alle betrokkenen: ziekenfondsen, bedrijven en werknemers. Ook de boost van de tax-shelter en het behoud van de zogenaamde “nulbijdrage-maatregel” - die voor sommigen wordt uitgebreid - stemmen tot tevredenheid. Net als de grotere flexibiliteit van de arbeid, niet om de werknemer onder druk te zetten, maar om hem meer vrijheid te geven.

U hebt het over de vierdaagse werkweek...

Ja, vanuit het idee dat je de ene week meer kunt werken en de volgende week minder, op vraag van de werknemer. Wij spelen in op de evolutie van arbeid. Wij beantwoorden op de lappendeken van profielen. De werknemer van 2021 is niet van 9 tot 5 op kantoor. De andere belangrijke maatregel voor ons is het zwangerschapsverlof voor vrouwelijke zelfstandigen, dat op één lijn wordt gebracht met dat van de werkneemsters.

De pijler werkgelegenheid van de begroting moet via het sociaal overleg tot stand komen. Daarover is veel onzekerheid, niet?

Een begroting is de vertaling van een ambitie. Je kunt de regering niet tegelijkertijd verwijten dat zij niet genoeg doet én dat zij te veel geld uittrekt voor de maatregelen. Wat de sociale partners betreft, hoop ik dat iedereen - werknemers, werkgevers, zelfstandigen, de federale regering en de gewesten, maar ook de vakbonden - begrepen heeft dat de status quo niet langer mogelijk is. Als het overleg met de sociale partners neerkomt op het bevriezen van een aantal zaken, hebben we een echt probleem. We moeten onze ogen openen voor de profielen van werknemers, flexibiliteit is geen vies woord.

Bent u bereid om wat deze week is beslist te veranderen?

Wij vragen geen sociaal overleg om doof te zijn voor wat de sociale partners zeggen. Maar het is de regering die de beslissingen moet nemen en zij moet kunnen zeggen "nu gaan we verder".

De begroting voorziet in belangrijke opbrengsten op het gebied van de fraudebestrijding en de effectentaks. Er is ook een debat aan de gang over de belasting op vliegtuigtickets. Improvisatie?

Wat de vliegtuigtickets betreft, wachten wij op een stabiel voorstel van de minister van Financiën en de minister van Mobiliteit over de wijze waarop dit rendement kan worden bereikt. Maar deze maatregel is niet alleen budgettair. Hij heeft een politiek karakter: als je de mogelijkheid hebt om korte vluchten te vermijden, dan kun je het net zo goed doen. Er zijn altijd verschillen tussen de berekeningen die voor de begroting zijn gemaakt en de werkelijkheid. Er zullen nog afwegingen zijn, maar a priori zijn de afgesproken rendementen er om behaald te worden.

U hebt het over ambitie, is die reëel voor wat de middenklasse betreft?

Hoe meer er wordt gedaan voor de werknemers, van welke klasse ook, hoe gelukkiger de MR zal zijn. Maar de MR en de andere partijen moeten hun wensen aftoetsen met de realiteit. En de realiteit is een tekort van 25 miljard. Vorig jaar hebben we de bevolking met een bedrag van 15 miljard euro geholpen. Dit jaar zullen wij dat doen voor een bedrag van 5 miljard euro. We zijn blij dat we dit geld hebben uitgegeven, maar het brengt ons in een moeilijke situatie. De economie is herstellende en zal een deel van dit tekort absorberen, maar er zal nog een inspanning moeten worden geleverd. Bovendien komt de winter eraan, net nu de energieprijzen de pan uit rijzen, zodat het niet abnormaal is dat wij de meest kwetsbaren helpen. Dit betekent niet dat we de anderen vergeten. Op vraag van de MR zal een deel van de bedragen die verbonden zijn aan de verhoging van de btw-inkomsten in 2021 in een fonds worden gestort, dat beheerd wordt door de OCMW's en waarmee de energiefactuur kan worden aangevuld voor mensen die niet afhankelijk zijn van het sociaal tarief. Op de gemiddelde lonen, hebben we een pakket van 300 miljoen. Toegegeven, de hervorming is nog niet voltooid, maar het doel is er en het is structureel. Of je nu links of rechts bent, de begrotingssituatie wordt aan ons allemaal opgelegd. Het is interessant om aan de buitenwereld uit te leggen dat we "helikoptergeld" moeten maken, maar dat is niet mogelijk.

Zijn de opbrengsten van de fraudebestrijding realistisch?

Mijnheer Dermagne zegt ons dat de fraudecijfers dit jaar in de lijn der verwachtingen liggen. Er worden steeds meer gegevens uitgewisseld, ook al zijn er nog veel moeilijkheden. We zagen dit met de Pandora Papers. Het is niet allemaal fraude, maar er zijn wel mensen die geld zullen moeten terugbetalen aan de belastingen.

Wat verwacht u van het vervolg?

Er liggen nog andere grote dossiers op tafel, over werkgelegenheid, pensioenen en energie. De maatregelen waarover wij zojuist hebben beslist, zullen op zichzelf niet voldoende zijn. De pensioenen zullen later worden behandeld, waarschijnlijk dit jaar. Wij wachten op een hervorming van mevrouw Lalieux die de naam waardig is en die ons in staat stelt een haalbare oplossing te vinden voor onze pensioenen. Energie is een andere belangrijke kwestie voor ons. Wij moeten zorgen voor de continuïteit van de bevoorrading, het begrip energie-onafhankelijkheid is belangrijk, evenals de kwestie van de kosten voor de gezinnen en de bedrijven. En het zal geen kwestie zijn van te zeggen dat het minder zal kosten voor de gezinnen en de bedrijven en zeer duur zal zijn voor de Staat. Tot slot zijn er onze doelstellingen van Parijs in termen van CO2. We hebben een afspraak in de maand november.

De MR heeft een uitgesproken standpunt over deze kwestie, bent u bereid om te horen dat alle reactoren moeten worden gesloten?

De sluiting van de kerncentrales is in de wet verankerd, om hierop terug te komen is positieve actie van de partners rond de tafel nodig.

Men spreekt over twee reactoren…

Als blijkt dat we door het sluiten van de centrales de overwegingen die ik net vernoemde te zeer op de helling zetten, zijn de partners rond de tafel dan in staat om op de beslissing terug te komen? Dit is de vraag die opkomt.

Terugkomen op de kernuitstap?

Ja natuurlijk.

Denkt u dat minister Van der Straeten deze kwestie op een objectieve manier aanpakt?

Er is altijd enige nervositeit over fundamentele kwesties als deze. Ik kies voor een pragmatische aanpak, omdat ik grote vraagtekens zet bij onze capaciteit, met het CRM, om positief te reageren op de uitdagingen die ik zojuist heb genoemd. We hebben nog geen duidelijke visie, maar we mogen geen oogkleppen opzetten en ervan uitgaan dat onze internationale verbintenissen op het gebied van CO2-uitstoot volledig los staan van wat we met onze energiemix zullen doen. We zouden niet geloofwaardig zijn.

Staat de conflictueuze werking van Vivaldi dit debat niet in de weg?

Het is gezond om je eigen stempel te kunnen drukken. De taak van een partijvoorzitter is niet de taak van een lid van de regering. Wij aanvaarden een heftig debat tussen de partijen, maar meer ook niet. De mensen moeten weten waar iedereen voor staat. Als we geen onderscheid kunnen maken tussen wat er gezegd wordt en het compromis dat op de regeringstafel komt, hebben we een probleem.

De spanningen liepen bijzonder hoog op met de PS...

Zij wilden de zogenaamde “nulbijdrage-maatregel” voor de eerste aanwerving frontaal aanvallen. Terwijl het om 50.000 banen gaat, 50.000 ondernemers carrières, 50.000 carrières.

Waartussen ook misbruik zit...

We hebben het systeem verbeterd. Het is niet de bedoeling van de MR om de deur open te zetten voor misbruik, maar het is evenmin onze bedoeling om met valse voorwendselen een fundamenteel positieve maatregel te ondermijnen.

Wou de PS die maatregel afschaffen?

Vraag de PS wat ze wilden doen, ik kan u vertellen wat ik heb gedaan: ik heb me fel verzet tegen het raken aan de fundamenten van deze maatregel.

Is het daarom dat u de onderhandelingstafel verliet?

De MR heeft bijzondere aandacht voor de zelfstandigen. Wij zijn professionals en wij zijn hier om dit land vooruit te helpen, en er is een akkoord, ook al is er nog werk om het allemaal uit te voeren. Momenten van spanning horen nu eenmaal bij een begrotingsbespreking.

Is het correct dat u geen plan hebt om onze landgenoten en de Afghanen die voor ons gewerkt hebben uit Afghanistan te exfiltreren?

We werken nauw samen met Qatar om onze onderdanen via Doha te laten vertrekken. Zij willen niet allemaal vertrekken, maar wij organiseren het vertrek voor degenen die dat wel willen. Voor de Afghanen die niet over de juiste documenten beschikken, werken mijnheer Mahdi en mevrouw Dedonder aan een oplossing.

Moeten de betrekkingen met de Taliban worden genormaliseerd?

Het gaat niet om normalisering, laat staan het legitimeren van het regime. Vandaag zijn er besprekingen met de Taliban, net zoals er besprekingen waren met de Taliban voordat zij aan de macht kwamen. Het is niet nieuw dat er een dialoog is. Maar hij is des te noodzakelijker omdat wij invloed willen uitoefenen op de toegang tot onderwijs voor meisjes, het lot van vrouwen en de eerbiediging van internationale verdragen. Afghanistan mag geen uitvalsbasis worden voor het terrorisme. Ook de kwestie van migratie en regionaal evenwicht is belangrijk. Tenslotte is er een humanitaire noodsituatie. Ik hoor dat honderdduizenden kinderen deze winter het risico lopen te sterven. De situatie wordt steeds rampzaliger en we mogen de bevolking niet de rug toekeren.

Interview Mathieu Colleyn