België zet zich in voor de bescherming van de mensenrechten, het eerbiedigen van het internationaal humanitair recht en de bestrijding van straffeloosheid in Oekraïne

Nu het conflict in Oekraïne haar zevende maand ingaat, blijft de tol aan mensenlevens stijgen en betaalt de burgerbevolking een harde prijs voor de brutale Russische agressie. De oorlog heeft volgens de VN al bijna 13.000 burgerdoden geëist, in werkelijkheid allicht nog veel meer. In de gebieden die tijdelijk onder illegale Russische controle staan, is de situatie alarmerend, met onder meer ontvoeringen of gedwongen verdwijningen van Oekraïense verkozenen, journalisten, activisten van het maatschappelijk middenveld en gewone burgers. België is bijzonder bezorgd over het aantal kinderen die slachtoffers zijn van het conflict en over de impact van de vernieling van talrijke scholen op het onderwijs.

Het beschermen en bevorderen van de mensenrechten, de rechtsstaat en het internationaal humanitair recht (IHR), alsook de strijd tegen straffeloosheid behoren tot de prioriteiten van het buitenlands beleid van België. België besteedt ook bijzondere aandacht aan de strijd tegen gebruik van seksueel geweld en de bescherming van kinderen in gewapende conflicten.

Concreet engageert België er zich toe om, binnen de context van de oorlog in Oekraïne, deze prioriteiten te verdedigen via de ondersteuning van een reeks initiatieven die op het terrein door internationale partnerorganisaties van België zijn opgezet :

Missie die toeziet op de mensenrechten van het Bureau van de Hoge Commissaris van de VN voor de mensenrechten (500.000 euro)

Deze missie werd gecreëerd in 2014 tijdens het Russische offensief in Oost-Oekraïne en de bezetting van de Krim. Nu monitort ze de impact van de Russische agressie op de mensenrechten in het hele land en documenteert zij mensenrechtenschendingen en inbreuken op het internationaal humanitair recht. De missie ondersteunt de Internationale Onafhankelijke Onderzoekscommissie (IIC) van de Mensenrechtenraad voor Oekraïne die ervoor ijvert dat schenders van de mensenrechten en van het internationaal humanitair recht (IHR), binnen de context van de Russische agressie tegen Oekraïne, verantwoording moeten afleggen en aldus een einde wordt gesteld aan de straffeloosheid.

OVSE-missie voor toezicht op de mensenrechten (300.000 euro)

Het Bureau voor democratische Instellingen en mensenrechten van de OVSE houdt toezicht op de mensenrechten in Oekraïne en naburige regio's, en verricht inspanningen om schendingen van het IHR en de mensenrechten, en steun aan Oekraïense mensenrechtenverdedigers te documenteren.

Monitoring- en rapportagemechanisme van UNICEF voor ernstige schendingen van de rechten van kinderen in gewapende conflicten (500.000 euro)

België financiert op regelmatige basis dit mechanisme van de VN-Veiligheidsraad, dat onderzoek verricht naar en rapporteert over zes vormen van ernstige schendingen van de rechten van kinderen in gewapende conflicten. Samen met andere landen heeft België aangedrongen op de noodzaak om de oorlog in Oekraïne op te nemen onder de categorie "zorgwekkende situatie", hetgeen een verdere opvolging door het bureau van de speciale vertegenwoordiger van de secretaris-generaal van de VN mogelijk maakt. Verscheidene VN-bronnen melden dat de toestand van de kinderen in het land zeer snel verslechtert.

VN-fonds voor de strijd tegen conflictgerelateerd seksueel geweld (500.000 euro)

Dit fonds steunt het VN-expertenteam inzake rechtsstaat en gevallen van seksueel geweld in conflictsituaties. Dat team geeft nationale autoriteiten bijstant inzake de vervolging van misdrijven waarbij seksueel geweld een rol speelt. De inzet van deze experten vormt een aanvulling op de missie die toeziet op de mensenrechten van het Bureau van de Hoge Commissaris van de VN voor de mensenrechten.

VN-fonds vrouwen voor vrede en humanitaire actie voor Oekraïne en Moldavië (500.000 euro)

Dit fonds steunt plaatselijke NGO's en vrouwenorganisaties op het terrein die betrokken zijn bij conflicten en crisissituaties.

Inzake het conflict in Oekraïne beoogt deze steun verscheidene doelen : het ledigen van humanitaire noden, alsook de nood aan aan bescherming van ontheemde vrouwen en meisjes (ook sociaal-economische wederopbouw), het voorkomen van geweld tegen vrouwen en meisjes, het garanderen van toegang voor overlevenden van geweld tot basisdiensten, en het waarborgen van deelname van vrouwen aan besluitvormingsprocessen.

Noodhulpprogramma voor Oekraïne van het Europees Fonds voor Democratie (300.000 euro)

Het Europees Fonds voor Democratie (EFD), in het leven geroepen door de EU en haar lidstaten, verleent technische en financiële bijstand voor de bevordering van democratie en mensenrechten in het Europese nabuurschap via subsidies aan maatschappelijke organisaties, pro-democratiebewegingen, burger- en politieke activisten, en onafhankelijke journalisten en media die streven naar een democratisch en pluralistisch politiek stelsel.

Sinds het uitbreken van de oorlog is een aanzienlijk deel van de noodhulp van het EFD toegewezen aan onafhankelijke media in Oekraïne, die een cruciale rol spelen bij het documenteren van oorlogsmisdaden en het verzamelen van getuigenissen van slachtoffers.

Minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib: "Gezien de meldingen van wandaden en ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht bekomen uit Boutcha, Mariupol, Kramatorsk en vele andere plaatsen in Oekraïne, wenst België een krachtige en zeer duidelijke boodschap te brengen inzake de schendingen en wandaden die tijdens deze agressie-oorlog zijn begaan: deze moeten grondig worden gedocumenteerd om ervoor te zorgen dat de daders niet ongestraft blijven. Daarom steunt België de verschillende mechanismen die sinds het begin van het conflict werden ingezet. Deze steun moet er ook toe dienen om te wegen op het verloop van het conflict, en om het plegen van de misdaden alsook de gevolgen van de oorlog voor de burgerbevolking in te perken.

Ik ben diep geschokt door de gevallen van seksueel en op gender gebaseerd geweld, waarvan de meeste werden gepleegd in gebieden die door de Russische strijdkrachten worden gecontroleerd. Het gaat onder meer om verkrachting, groepsverkrachting, marteling, gedwongen uitkleden in het openbaar en bedreiging met seksueel geweld. Seksueel geweld wordt in dit conflict als een oorlogswapen ingezet tegen burgers. Deze verschrikkelijke gewelddaden, die als oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid kunnen worden beschouwd, ondermijnen de fundamentele mensenrechten waarop onze samenleving is gebouwd.”