Interview ‘La Libre Belgique’: mijn prioriteiten als Vice-eersteminister

-- Vrije vertaling --

“Er zullen nog lagen moeten worden toegevoegd aan het toekomstige herstelplan”

Sophie Wilmès (MR) is niet “alleen” minister van Buitenlandse Zaken in de ploeg van Alexander De Croo. Als liberale vice-eersteminister zal zij ook de stem van de MR vertegenwoordigen binnen de Vivaldi-meerderheid. Zo zal zij haar licht laten schijnen op alle belangrijke dossiers van de federale coalitie. Vandaag heeft ze het over de grootste bezorgdheden die haar tot 2024 als "vice" zullen bezighouden.

Welke politieke lijn zal u als vice-eersteminister volgen tot 2024?

Het regeerakkoord is tijdens de gezondheidscrisis tot stand gekomen en werd erdoor beïnvloed. De MR had daarvoor echter al een aantal politieke eisen die deel uitmaken van het DNA van de partij en die ze zal behouden. Willen we deze regering laten werken, dan zullen alle partijen in de eerste plaats loyaal moeten zijn aan het meerderheidsakkoord, dat het resultaat is van een compromis. Maar binnen dit pact wil de MR bepaalde accenten leggen: gezondheid, economisch herstel, veiligheid en milieu. Eerste punt: de gezondheid. Als eerste minister was ik van bij het begin verantwoordelijk voor het beheer van de Covidcrisis. Onze aanpak blijft vandaag dezelfde en is volledig gericht op de bescherming van de gezondheid van onze medeburgers, of het nu gaat om Covid of om andere pathologieën. Verder werden er tijdens de zomer engagementen geformuleerd rond de arbeidsomstandigheden en de lonen van de zorgverstrekkers. Dit is een fundamenteel akkoord. En tot slot, als ik het over gezondheid heb, dan hoort de mentale gezondheid daarbij. Overal om ons heen ondervinden mensen in meer of mindere mate de problemen van de lockdown. De MR wil daar rekening mee blijven houden.

De MR zal niet veel vijanden maken… Uw partners uit de meerderheid – socialisten, groenen, CD&V – zullen het zeker eens zijn met deze punten. Waar ligt het liberale accent?

Bij de toepassing van deze principes kunnen er meningsverschillen ontstaan. Als ik het bijvoorbeeld over de psychologische benadering van de gezondheid heb, dan leg ik een verband met levensprojecten. Het is jammer dat de economie tegenover de gezondheid wordt geplaatst. Wanneer de MR het over de zelfstandigen heeft, dan heeft dat te maken met de economie van ons land, maar ook met individuele trajecten, met de vrouwen en mannen die alles op het spel hebben gezet om hun winkel, hun kmo, hun bedrijf te ontwikkelen. Bij elke beslissing die de regering neemt, moet er rekening gehouden worden met de ondernemers en de zelfstandigen en alle levensprojecten die daarachter schuil gaan.

Hoe ver staat het met het herstelplan in dit verband? De lidstaten moeten hun programma uiterlijk op 30 april aan de Europese Commissie bezorgen om te kunnen genieten van het manna van 750 miljard euro (Next Generation EU). België loopt achter. De staatssecretaris bevoegd voor de relance, Thomas Dermine (PS), heeft het over een plan van 10 tot 20 miljard euro, terwijl het investeringsplan van de regering-Michel, pre-Covid dus, op 150 miljard mikte. Ontbreekt het Vivaldi aan ambitie?

Het plan dat tijdens de vorige legislatuur werd vastgelegd, was bijzonder ruim en berustte op zowel overheids- als privéfinanciering. De huidige relancedynamiek komt nog maar pas op gang. Er zullen nog lagen moeten worden toegevoegd aan het toekomstige herstelplan. Het Europees gedeelte van het dossier moet onze prioriteit zijn, gezien de timing. Maar het herstelplan zal zich daar niet mogen toe beperken.

De minister van Binnenlandse zaken (Annelies Verlinden, CD&V) en de minister van Justitie (Vincent Van Quickenborne, Open VLD) hebben onlangs opgeroepen tot nultolerantie ten opzichte van geweld tegen de politie. Bent u het daarmee eens?

Veiligheid wordt een van mijn prioriteiten als vice-eersteminister. Er wachten ons nog grote uitdagingen op het gebied van veiligheid. Ik ben niet bang voor iets in het bijzonder, maar de gebeurtenissen in de wereld hadden en hebben soms pijnlijke gevolgen voor de veiligheid van onze medeburgers. Wat de politie betreft voorziet het regeerakkoord overigens in de aanwerving van 1.600 politieagenten per jaar. Ik wil absoluut dat dit doel wordt bereikt. Er kan geen effectief veiligheidsbeleid zijn als er niet voldoende personeel is om het uit te voeren. Dat is de sluitsteen.

Geweld kan ook worden gepleegd door politieagenten.

Onze politieagenten moeten worden gecontroleerd op de manier waarop ze hun werk doen. Maar bovenal moeten ze kunnen werken in normale veiligheidsomstandigheden. Ze werken voor ons, dat wil ik toch even benadrukken. We moeten bescherming bieden aan degenen die ons beschermen. Er is al een omzendbrief verschenen in de zin van de "nultolerantie" en dat juich ik toe. De MR zal ook andere projecten op het gebied van Justitie krachtig ondersteunen, zoals bijvoorbeeld de strijd tegen het gevoel van straffeloosheid.

Moeten politiemensen een premie, een beloning krijgen voor hun werk tijdens de lockdown? Het zorgpersoneel krijgt een premie.

Dit is voor zover ik weet niet gepland. Maar in het algemeen, en dat gold ook voor het zorgpersoneel, zijn de arbeidsomstandigheden en de mogelijkheid voor politiemensen om ondanks de crisis hun job te kunnen blijven uitoefenen, het belangrijkst. Ja, er is een premie voor het zorgpersoneel en die is welkom. Maar de realiteit is dat de fundamentele vraag elders ligt, namelijk in de arbeidsomstandigheden.

U bent nu vice-eersteminister na een verblijf in de “16”. Hoe verloopt de overstap van de rol van eerste minister, als kapitein van een schip op een woeste zee, naar een minder zichtbare rol?

Ik ben van nature uit een heel discreet iemand en ik beleef er geen enkel plezier aan om in de media te komen. Op dat vlak is het dus een eerder positieve zaak.

Het is dus een opluchting?

Als u het woord opluchting gebruikt, dan zet u een domper op mijn plichtsgevoel. Terwijl dat in al mijn keuzes domineert. Je vraagt niet om eerste minister te zijn, je wordt het. Omdat het leven je daar brengt, of omdat je een regeerakkoord hebt onderhandeld en de krachtsverhoudingen het zo bepalen. Als eerste minister heb je een opdracht te vervullen, een missie. Ik heb het op die manier gedaan, en ik ben op dezelfde manier vertrokken, zonder enige aarzeling of moeite. Temeer daar ik mijn bijdrage zou gaan leveren aan de totstandkoming van het huidige regeerakkoord en ten dienste van België zou werken in een materie die mij enorm interesseert.

Met Buitenlandse Zaken erft u een departement dat u al lang interesseert?

Buitenlandse Zaken, dat is fundamenteel. Dat vergeten we een beetje in België. Er wordt gezegd dat ons land geen grote speler is op het internationale toneel. Dat is een beoordelingsfout. Als minister van Buitenlandse Zaken kan je ons land internationale uitstraling bieden. België doet het vaak beter in de buitenlandse pers dan hier bij ons. België is nogal bescheiden, wat ik apprecieer, maar soms mag ons land zijn eigen kwaliteiten wat meer erkennen. Internationaal is er wel erkenning voor en ze zijn omgekeerd evenredig met onze omvang. Ik heb dat als eerste minister gezien en gevoeld in het buitenland. Het is een echte eer om België daar te vertegenwoordigen. Ik ben heel trots op mijn land.

Voor het eerst sinds 11 jaar is Buitenlandse Handel gekoppeld aan Buitenlandse Zaken. Waarom hebt u hierom gevraagd ?

Wij hebben een zeer open economie: 85 % van ons bbp is verbonden aan de internationale handel, één job op vijf hangt ervan af. Wij zijn zoals vele landen getroffen door Covid. Als er één moment is waarop we investeringshefbomen moeten zoeken in het buitenland, dan is het nu. Dat is een echte uitdaging. Daarom is het een uitstekende keuze om de competenties Buitenlandse Zaken en Buitenlandse Handel samen te voegen.

Hoe reageert België op de komst van Joe Biden naar het Witte Huis na de moeilijke jaren van het mandaat van Donald Trump ?

België is verheugd over de verkiezing van een nieuwe president. Maar we moeten er rekening mee houden dat meer dan 70 miljoen mensen op dhr. Trump hebben gestemd. Dit is een boodschap aan de gekozen president Joe Biden, maar ook een waarschuwing aan de buitenwereld. Het is waar dat de verkiezing van Joe Biden een enthousiasmerend resultaat is. In het buitenlands beleid is ook het vermogen om samen te redeneren van belang. België is een groot voorstander van multilateralisme, niet omdat het een traditie is, maar omdat het een echte meerwaarde biedt. De aanpak om vooral bilateraal te werken is volgens mij minder positief voor de wereldorde dan een meer multilaterale aanpak, die het standpunt van anderen en de verdragen en organisaties waaraan we allemaal gebonden zijn, accepteert.

Zal Joe Biden volledig breken met de doelstellingen van de Trump-administratie?

Biden heeft geen geheim gemaakt van zijn bereidheid om zich opnieuw te engageren in deze internationale organisaties en het multilateralisme. Dit betekent niet dat hij alles gaat veranderen in het Amerikaanse buitenlandse beleid. Maar hij zal op een meer gecoördineerde manier werken, wat ons beter uitkomt.

Overlegcomité

Wat vindt Sophie Wilmes van de beslissingen van het Overlegcomité van vrijdag?

De heropening van de winkels was nodig om tegemoet te komen aan de nood van duizenden Belgen, van al die zelfstandigen en winkeliers. De huidige gezondheidssituatie laat ons niet toe om het aantal sociale contacten al uit te breiden en dat doet pijn. Vooral nu de eindejaarsfeesten eraan komen. Ik hoop nog steeds dat de gezondheidssituatie zo evolueert dat er nog iets meer mogelijk is.

Frédéric Chardon